اسپیرونولاکتون(Spironolactone) یا آلداکتون نوعی داروی ادرار آور بازجذب کننده پتاسیم است که از جذب سدیم زیاد بدن جلوگیری کرده و از کاهش سطح پتاسیم بدن جلوگیری می کند.

داروی اسپیرونولاکتون چه کاربردهایی دارد؟

 اسپیرونولاکتون کاربردهای متفاوتی دارد که در زیر به مهم ترین آن ها اشاره شده است:

  • از بین بردن تورم و ادم ناشی از شرایط خاص مانند نارسایی قلبی، بیماری‌های کبدی و کلیوی( سندرم نفروتیک)
  • فشار خون بالا 
  •  هیپوکالمی (سطح پتاسیم پایین در خون) مخصوصاً در بیمارانی که دیگوکسین مصرف می‌کنند.
  • نارسایی احتقانی قلب
  • هیپرآلدوسترونیسم اولیه (ترشح بیش از حد هورمون آلدوسترون در خون)
  •  پرمویی (هیرسوتیسم)
  • درمان آکنه 
  • ریزش مو هورمونی

توجه داشته باشید پزشک معالج شما ممکن است اسپیرونولاکتون را به علت دیگری برای شما تجویز کرده باشد که در لیست بالا به آن اشاره نشده است.

در داروباکس می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص داخلی در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

نحوه ی عملکرد اسپیرونولاکتون به چه صورت است؟

اسپیرونولاکتون یک داروی ادرار آور (دیورتیک) است که گیرنده‌های آلدوسترونی را در کلیه مهار می‌کند و باعث دفع سدیم و آب و بازجذب پتاسیم از ادرار می‌شود. 

اسپیرونولاکتون با جلوگیری از فعالیت آلدوسترون باعث جلوگیری از احتباس آب در بدن می‌شود. همچنین با مهار اثر آلدوسترون بر روی عروق خونی باعث کاهش فشار خون می‌گردد.

ضمناً اسپیرونولاکتون دارای فعالیت ضد آندروژن است.

آندروژن ها گروهی از هورمون ها هستند که در به وجود آمدن صفات مردانه و فعالیت تولید مثل نقش دارند. آندروژن در مردان و زنان وجود دارد ، آندروژن های اصلی بدن تستوسترون و آندروستندیون هستند. به همین دلیل اسپیرونولاکتون می تواند از بروز غلائمی که به غلت افزایش آندروژن در بدن به وجود می آید جلوگیری کند، مانند پرمویی در زنان، ریزش مو، آکنه و غیره.

اسپیرونولاکتون از بروز علائمی هم چون پرمویی در زنان، ریزش مو، آکنه و غیره  به دلیل افزایش آندروژن در بدن  جلوگیری کند.

نحوه ی مصرف اسپیرونولاکتون به چه صورت است؟

توجه داشته باشید که مقدار مصرف و تعداد دفعات مصرف دارو به موارد زیر بستگی دارد:

  • سن 
  • علت مصرف دارو
  • وخامت بیماری
  • سایر شرایط پزشکی بیمار
  • چگونگی واکنش به اولین دوز دارو
  • پاسخ به درمان

طبق دستور پزشک این دارو را از طریق دهان مصرف کنید.

در صورت بروز ناراحتی معده آن را همراه با غذا یا شیر مصرف کنید.

برای جلوگیری از بلند شدن در طول شب برای ادرار کردن، بهتر است دوز داروی خود را در اوایل روز (قبل از ساعت ۶ عصر) مصرف کنید.

در صورت داشتن سوال یا مشکل با پزشک خود مشورت کنید. مقدار مصرف بر اساس شرایط پزشکی و پاسخ به درمان در اشخاص مختلف متفاوت است.

اسپیرونولاکتون را به صورت منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید.

مصرف این دارو را ادامه دهید حتی اگر احساس می‌کنید بهتر شده اید. توجه داشته باشید بیشتر افراد مبتلا به فشار خون احساس بیماری نمی کند حتی ممکن است لازم باشد تا آخر عمر از داروهای فشار خون استفاده کنید.

در طی مصرف اسپیرونولاکتون باید آزمایشات پزشکی مانند عملکرد کلیه و کبد، سطح الکترولیت ها مانند سدیم و پتاسیم به صورت دوره ای انجام شود تا پیشرفت شما کنترل شود و عوارض جانبی بررسی گردد.

برای اطلاعات بیشتر درمورد این بیماری به متخصص داخلی مراجعه کنید.

دوز مصرفی اسپیرونولاکتون

در ایران اسپیرونولاکتون به صورت قرص های ۲۵ و ۱۰۰ میلی گرمی موجود است.

دوز مصرفی اسپیرونولاکتون بر اساس وضعیت بیمار، تشخیص پزشک معالج و علت درمان متفاوت است ولی به صورت کلی:

بزرگسالان:

درمان ادم (تورم)

ابتدا ۱۰۰ میلی گرم خوراکی روزانه یا در دو دوز برای پنج روز، سپس بر اساس پاسخ بیمار بین ۲۵ تا ۲۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی روزانه یا در دو دوز

فشار خون بالا

۲۵ تا ۱۰۰ میلی گرم خوراکی روزانه یا دو بار در روز

برای دستیابی به حداکثر پاسخ درمانی باید حداقل دو هفته درمان را ادامه داد. پس از آن ممکن است پزشک با توجه به پاسخ بیمار به درمان، دوز دارو را تغییر دهد.

نارسایی احتقانی قلب 

۲۵ میلی گرم خوراکی تک دوز. در صورتی که پتاسیم سرم زیر ۵ و کارکرد کلیه مناسب باشد می توان دوز مصرفی را تا ۵۰ میلی گرم روزانه افزایش داد.

هیپوکالمی (سطح پتاسیم پایین)

۲۵ تا ۱۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در یک دوز.

هیرسوتیسم (پرمویی زنانه)

۵۰ تا ۲۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در یک یا دو دوز

 آکنه‌های هورمونی

۵۰ تا ۲۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در یک یا دو دوز

هیپرآلدوسترونیسم اولیه

 ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در یک دوز

 عوارض جانبی آلداکتون

از شایع ترین عوارض جانبی اسپیرونولاکتون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • اسهال و درد های شکمی 
  • حالت تهوع و استفراغ 
  • افزایش سطح پتاسیم خون 
  • گرفتگی ماهیچه ها مخصوصاً در پاها
  • سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی
  • خارش 
  • به هم خوردن سیکل های قاعدگی یا خونریزی بعد از یائسگی در خانم ها
  •  کاهش میل جنسی
  • متورم و دردناک شدن سینه ها

این عوارض جانبی معمولاً خفیف هستند و معمولاً طی چند روز تا چند هفته از بین می روند. در صورت تداوم یا بدتر شدن هر یک از این عوارض با پزشک خود مشورت کنید.

برای اطلاع از موارد مصرف، نحوه مصرف، عوارض و تداخلات دارویی این دارو بهتر است از سرویس مشاوره دارویی داروباکس استفاده کنید.

همچنین اسپیرونولاکتون ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کند. در صورت مشاهده هر یک از این عوارض داروی خود را قطع کرده و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:

  • مشکلات آب و الکترولیت مانند: خشکی دهان، تشنگی شدید، احساس خستگی و ضعف شدید و غیر معمول، افزایش ضربان قلب، سرگیجه، عدم توانایی در دفع ادرار
  • علائم افزایش پتاسیم خون مانند: ضعف عضلانی، خستگی شدید، بی حسی دستها و پاها، کاهش ضربان قلب و نامنظم
  • واکنش های پوستی شدید مانند: تاول، قرمزی، کهیر
  • متورم و دردناک شدن بافت سینه در آقایان
  •  خونریزی از لثه ها
  • ادرار یا مدفوع خونی
  • تغییرات ذهنی و خلقی
  • کبودی و خون ریزی آسان بدن
  • مشکلات عملکرد جنسی
  • علائم عفونت مانند: تب، گلودرد مداوم، برجسته و دردناک شدن غدد لنفاوی در گردن یا کشاله ران

واکنش آلرژیک جدی به اسپیرونولاکتون نادر است با این حال در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک شدید مانند: بثورات پوستی، خارش، تورم به خصوص در ناحیه صورت، زبان و گلو، سرگیجه شدید و یا مشکلات تنفسی فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

درمان آکنه با داروی اسپیرونولاکتون
درمان آکنه با داروی اسپیرونولاکتون

موارد احتیاط و هشدار ها در مصرف اسپیرونولاکتون

قبل از مصرف اسپیرونولاکتون اگر به آن آلرژی دارید به پزشک خود اطلاع دهید قبل از استفاده از دارو سابقه پزشکی خود را به پزشک خود اطلاع دهید مخصوصاً:

  • سابقه مشکلات کبدی و کلیوی
  • اختلالات الکترولیتی مانند پتاسیم بالا، سدیم پایین
  • کاهش عملکرد غده فوق کلیه (بیماری آدیسون)
  • سابقه بیماری های قلبی-عروقی

اسپیرونولاکتون ممکن است سطح پتاسیم شما را افزایش دهد. پس در هنگام مصرف اسپیرونولاکتون استفاده از مکمل‌های پتاسیمی و غذاهای پر پتاسیم مانند موز، گوجه فرنگی و سیب زمینی را محدود کنید.

اسپیرونولاکتون ممکن است باعث خواب آلودگی و گیجی شود یا  دید شما را تار کند در هنگام مصرف  دارو رانندگی نکنید و کارهایی که نیاز به هوشیاری و دید واضح دارد را انجام ندهید.

در دوران بارداری اسپیرونولاکتون فقط در مواردی که ضرورت داشته باشد بهتر است استفاده شود. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

متابولیت های (ماده ای که در اثر تجزیه دارو حاصل می شود) اسپیرونولاکتون می‌توانند به شیر مادر منتقل شوند ولی بعید است به نوزاد شیرخوار آسیب برساند. اگر به کودک خود شیر می دهید با پزشک خود مشورت کنید شاید لازم باشد در مورد قطع شیردهی با قطع مصرف دارو تصمیم بگیرید.

اسپیرونولاکتون نباید در کودکان زیر ۱۸ سال استفاده شود.

تداخلات دارویی آلداکتون با سایر داروها

اسپیرونولاکتون می‌تواند با سایر داروها  و ویتامین ها تداخل ایجاد کند‌. تداخل دارویی زمانی رخ می دهد که ماده ای نحوه کار دارو را تغییر دهد. این اتفاق می‌تواند مضر باشد یا از عملکرد دارو جلوگیری کند. برخی از داروهایی که ممکن است با اسپیرونولاکتون تداخل داشته باشند عبارتند از:

  • داروهایی که سطح پتاسیم خون را افزایش میدهند مانند:
    •  داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین(ACE inhibitor) مانند انالاپریل، کاپتوپریل
    • داروهای مهار کننده گیرنده آنژیوتانسین(ARB) مانند  والزارتان، لوزارتان
    •  هپارین
    •   مکمل های پتاسیمی
    • سایر ادرارآور های بازجذب کننده پتاسیم مانند  تریامترن، اپلرنون
  •  داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی(NSAID) مانند دیکلوفناک، ایبوپروفن، ناپروکسن
  • مصرف بعضی از داروها با اسپیرونولاکتون  می‌تواند اثرات دارو را افزایش دهد مانند:
    •  کلستیرامین
    • دیگوکسین
    • لیتیوم

اسپیرونولاکتون ممکن است در برخی از آزمایشات از جمله سطح کورتیزول و دیگوکسین سرم تداخل ایجاد کند. اطمینان حاصل کنید که پرسنل آزمایشگاه و پزشکان از استفاده شما از این دارو مطلع هستند.

 علائم اوردوز

اگر کسی بیش از حد اسپیرونولاکتون مصرف کرد و علائم جدی مانند مشکلات تنفسی داشت، سریعا با اورژانس تماس بگیرید.

در صورت مصرف بیش از حد اسپیرونولاکتون ممکن است علائم زیر را نشان دهید:

  •  خواب آلودگی 
  • گیجی 
  • بثورات پوستی 
  • حالت تهوع و استفراغ 
  • سرگیجه 
  • اسهال 
  • تغییرات در الکترولیت های بدن که می‌تواند باعث ضربان قلب نامنظم یا درد و گرفتگی عضلات شود

توجه داشته باشید اگر به سوء مصرف اسپیرونولاکتون شک دارید یا علائم جدی مانند آنچه در لیست بالا اشاره شد مشاهده کردید، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.

منبع:

webMD, drugs, healthline, drugbank, medscape